توسعه پرورش میگو، ظرفیت بوشهر برای تولید، اشتغال و ارزآوری

به گزارش ایرنا، امروز شهرت استان بوشهر تنها به واسطه وجود منابع عظیم نفت و گاز، عسلویه و پارس جنوبی، نیروگاه اتمی و سکوهای و پایانه‌های صادرات نفت جزیره خارگ نیست بلکه با ایجاد سنگ بنای صنعت پرورش میگو در زمین‌های شوره زار این استان از سه دهه گذشته تاکنون با تولید ۶۰ درصد میگوی پرورشی کشور به یکی از مهمترین قابلیت‌ها و ظرفیت‌های این استان گرمسیری تبدیل شده‌است.

مسئولان و دست اندرکاران پرورش میگو در استان بوشهر معتقدند، این صنعت اشتغال‌زا با توجه به صادراتی بودن، ارزآوری مناسبی برای کشور دارد و در صورت تقویت برخی زیرساخت‌ها از جمله آب، برق و راه دسترسی و روان سازی امور می‌تواند مهمترین محور پایدار توسعه بویژه در بخش صادرات غیر نفتی به شمار آید.

بوشهر پیشرو در صنعت پرورش میگو

مطالعات و فعالیت‌های پرورش میگو از سال ۱۳۶۵ در مرکز تحقیقات شیلات خلیج فارس بوشهر آغاز شد اما تا سال ۱۳۷۱ تولید میگو همچنان منحصر به صید از دریا باقی ماند و از آن سال به بعد بود که با توجه به کاهش منابع آبزی براثر برداشت‌های بی‌رویه و از طرفی با پیشرفت علم و فناوری، رویکردها به سمت تولید میگوی پرورشی از زمین‌های غیر کشاورزی استان بوشهر با هدف کمک به بازسازی ذخایر و ایجاد فرصتی برای تنفس دریا معطوف و کار مطالعاتی روی زمین‌های ساحلی مستعد انجام و نخستین سایت پرورش میگو (رودحله ) دراین استان وارد مرحله تولید شد.

از سال ۱۳۷۴ بود که نخستین مزرعه بخش خصوصی پرورش میگو در استان بوشهر با تولید ۶۵ تن به مرحله تولید تجاری رسید و زمینه خوبی برای توسعه این بخش در کل کشور فراهم شد به نحوی که امروز زنجیره‌ای از کسب و کارها از جمله مراکز تکثیر بچه میگو، تولید غذا، صنایع عمل آوری و بسته بندی، صادرات و پشتیبانی در استان‌های ساحلی بوشهر، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و گلستان برای تولید بیش از ۴۶ هزار تن میگوی پرورشی ایجاد شده‌است.

سه برابر شدن تولید میگوی پرورشی در دولت تدبیر و امید 

براساس ظرفیت‌یابی انجام شده در زمان حاضر ۵۰ هزار هکتار زمین مساعد برای صنعت پرورش میگو در استان بوشهر وجود دارد که از این میزان ۱۲تا ۱۳ هزار هکتار آماده سازی و ۹ هزار هکتار آن بهره‌برداری شده ‌است و سطح زیر کشت میگو از سه هزار و ۳۶۰ هکتار در سال ۹۲ با ۷۰ درصد افزایش به ۶ هزار و ۱۰۰ هکتار رسیده که به عنوان سطح مفید در قالب ۱۱ سایت از شمال تا جنوب استان طراحی شده است.

فعالیت ۳۴ مرکز فرآوری و عمل‌آوری آبزیان که اغلب آنها با دارا بودن تائیدیه کد اقتصادی امکان صادرات محصول به کشورهای اروپایی دارند، زمینه ارزآوری ۱۱۰ میلیون دلاری را در بخش صنعت پرورش میگو برای بوشهر فراهم کرده است.

مدیرکل شیلات استان بوشهر می‌گوید: صنعت پرورش میگو امروز به عنوان پیشران اقتصاد در استان بوشهر به شمار می‌رود در همین ارتباط با توجه به رویکرد دولت در زمینه تقویت این صنعت ارزآور و آمادگی موجود در استان از سال ۹۲ تاکنون شمار استخرهای پرورش از ۲۰۰ به ۳۵۰ مزرعه و میزان برداشت در هکتار نیز از یک تن به سه تن و نیم تا پنج تن افزایش یافته است.

به گفته علی بازدار با همت بخش خصوصی فعال در صنعت پرورش میگو کسب و کارهای مرتبط با این صنعت از جمله مراکز تکثیر و پرورش بچه میگو که از الزام‌های این صنعت است، راه‌اندازی و امروز با توجه به افزایش سطح زیر کشت، شمار این مراکز در استان بوشهر از ۱۰ به ۱۹ مرکز افزایش یافته است.

مدیرکل شیلات استان بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت: امروز با زیرساخت‌های ایجاد شده توان تولید بچه میگو در استان از ۷۶۷ میلیون قطعه با ۱۴۰ درصد افزایش به ۲میلیارد قطعه و تولید میگوی پرورشی نیز از هشت هزار و ۵۰۰ تن در سال ۹۲ با ۱۷۸ درصد افزایش به ۲۳هزار و ۶۰۰ تن افزایش یافته است و با توجه به سطح زیر کشت امسال پیش بینی می‌شود این میزان ۳۰ هزار تن افزایش را تجربه کند و این به معنی توسعه و رونق صنعت پرورش میگو در استان بوشهر است.

به گفته بازدار صادرات آبزیان تا سال ۹۲، ۱۲هزار و ۸۲۰ تن بود و امروز با وجود همه مشکلات و تحریم‌های ظالمانه سد راه، میزان صادرات این آبزی با ارزش با ۷۵ درصد افزایش به ۲۲هزار و ۵۰۰ تن رسیده و همچنین ارزش صادرات آن نیز از ۷۰ میلیون دلار با ۵۷ درصد افزایش به ۱۱۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

نیازهای توسعه و مشکلات صنعت پرورش میگوی بوشهر ، با ۶ هزار اشتغال  

با توجه به ظرفیت استان بوشهر در بخش صنعت پرورش میگو تغییر و تحولات در زیرساخت‌های این صنعت نسبت به سایر استان‌های فعال بیشتر و گسترده‌تراست به نحوی که در زمینه تولید لارو، مراکز تکثیر، تعداد مزرعه‌ها، مساحت زیر کشت، وضعیت تامین غذا از نظر کمی و کیفی، میزان برداشت محصول در هکتار و وضعیت صادرات امروز نسبت به سال‌های ابتدایی از رشد بیش از ۱۰۰ درصدی برخوردار بوده است.

به گفته حسن محمد دوست مدیرعامل اتحادیه پرورش میگوی استان بوشهر؛ ایجاد جاده دسترسی، خاکریزهای مناسب برای مزرعه‌ها، تامین برق و انرژی، آب و کانون‌های آبرسانی و ایجاد نوازدگاه‌ها باعث شده میزان تولید در واحد سطح افزایش یابد.

اما این صنعت پردرآمد، ارزآور که ۶ هزار اشتغال مستقیم و غیر مستقیم برای بوشهر آفریده است، با مشکلاتی نیز روبرو است و فعالان این بخش انتظار دارند با برطرف کردن این تنگناها در سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب به نام سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها نامگذاری شده زمینه رونق تولید در این بخش بیش از پیش فراهم شود.

به گفته محمد دوست هرچند دولت‌ها متولی ایجاد زیرساخت‌های بخش تولید هستند و صنعت پرورش میگو در استان بوشهر نیز در سال‌های ابتدایی از این قاعده مستثنی نبود اما کم کم دولت از این بخش کنار رفت و این زیرساخت‌ها امروز از سوی شرکت‌ها تامین می‌شود همین امر باعث شده تامین برخی زیرساخت‌ها از توان تولید کننده خارج شود.

وی معتقد است که هزینه بالای تامین زیرساخت‌ها باعث افزایش هزینه تولید و از بین رفتن قدرت رقابت تولیدکنندگان داخلی در بازار جهانی شده است که در صورت حضور دولت در کنار بخش تولید و فراهم کردن بخشی از زیرساخت‌های مورد نیاز هزینه‌ها کاهش و زمینه برای حضور موفق تولیدکنندگان داخلی در بازار جهانی فراهم‌تر می‌شود. 

به اعتقاد محمد دوست آنچه باعث ماندگاری تولید کنندگان میگوی پرورشی در بازار جهانی شده کیفیت محصول تولیدی است که باید با یک برنامه‌ریزی مناسب و با مشارکت فعالان این بخش از جمله شرکت‌ها، اتحادیه‌ها و فراهم کردن زیرساخت‌ها از محل اعتبارات ملی و استانی امکان پیشرفت در این زمینه بیش از این فراهم می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه پرورش میگو استان بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت: صادر نشدن سند برخی از مزرعه‌های پرورش میگو بعد از ۲۷ سال به دلیل ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی در بحث واگذاری زمین از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان این قشر در استان به شمار می‌رود به نحوی که امروز۶۸ درصد این زمین‌ها با مشکل صدور سند روبرو هستند.

سلیقه‌ای بودن در تعیین اجاره بها و افزایش سرسام آور قیمت اجاره زمین‌های پرورش میگو در مناطق مختلف استان بوشهر از دیگر مشکلاتی که است که محمد دوست برای فعالیت فعالان این عرصه  بر شمرد و گفت: این اختلاف اجاره به دلایل نامشخص، در مناطقی با شرایط یکسان گاه تا ۴۷ برابر نیز می‌رسد.

این فعال شیلاتی محاسبه اجاره معوقه برخی از زمین‌های پرورش میگو به قیمت امروز را از جمله دیگر مشکلات پرورش دهندگان این صنعت در استان بوشهر عنوان کرد که انتظار می‌رود این معوقه‌ها به قیمت همان زمان محاسبه شود تا بیش از این به تولید کننده فشار وارد نشود.

چنانکه او می‌گوید: در زمان حاضر ۱۲۱ مزرعه پرورش میگو با مشکل اجاره معوقه روبرو هستند که با کمک سازمان جهاد کشاورزی تلاش شده این مشکل برطرف شود و خواسته ما این است که مبلغ بر اساس نرخ همان سال‌ها محاسبه شود.

وی در خصوص تامین لارو میگو در سالجاری گفت: هرچند با توجه به محدودیت زمانی برای ذخیره بچه میگو با کمبود تولید لارو روبرو هستیم و با توجه به آلودگی استان‌های دیگر امکان واردات لارو وجود ندارد اما براساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است سایت‌های شمالی در اولویت تامین لارو و سایت‌های جنوبی دیرتر کارذخیره سازی را انجام دهند.

محمد شاکر صفت یکی از پرورش دهندگان میگو در سایت پرورش دلوار ۲، نبود آب را از مشکلات فعالان این بخش عنوان کرد و گفت: در زمان حاضر لوله کشی برای سایت‌ها انجام شده اما آبی وصل نشده و مجبور هستیم آب آشامیدنی مورد نیاز کارگران را از تانکرهای آبرسانی تامین کنیم.

به گفته شاکر صفت مسئولان باید الفبای تولید که همان زیرساخت‌هاست را برای این صنعت مهم تقویت کنند و تولید کنندگان را رها نکنند.

او خاموشی‌های اخیر را نیز به فهرست این مشکلات اضافه کرد و گفت: خاموشی بخش‌های پرورش میگو بیش از سایر صنایع بوده و لازم است سوخت گازوئیل ۴۰۰ ژنراتور تامین شود.

این تولید کننده میگوی پرورشی در استان بوشهر می‌گوید: تامین برق در سایت‌های پرورش از جمله مهمترین گام‌های دولت در رشد صنعت پرورش میگو در استان به شمار می‌رود اما با توجه به گرما شرکت برق اخطار داده که از ساعت ۱۲ ظهر تا پنج بعد از ظهر باید پمپ آب را خاموش کرد و در غیر این‌صورت کل برق  سایت قطع می‌شود.

با وجود اهمیت برق رسانی به استخرهای پرورش و ضرورت فعالیت دستگاه‌های هواده اما با این وجود خاموشی این استخرها نسبت به سایر بخش‌های صنایع بیشتر است این درحالی است که قطع برق منجر به از بین رفتن میگوها می‌شود به همین دلیل در زمان حاضر ۴۰۰ ژنراتور پیش‌بینی شده که هر کدام از آنها به گازوئیل نیاز دارد وتامین سوخت برای این شمار ژنراتور نیز از جمله دیگر مشکلات فعالان این صنعت به شمار می‌رود.

شاکر صفت در باره اسناد زمین‌های پرورش میگو گفت: بیشتر پرورش دهندگان برای زنده کردن این زمین‌ها سرمایه‌گذاری زیادی انجام داده اند اما با وجود گذشت ۲۷ سال هنوز این اطمینان خاطر وجود ندارد و هر لحظه ممکن است با بازپس گیری زمین‌ها تمام زحمت آنها در این بخش به هدر رود.

وی معتقد است: در کارگروه‌های مختلف مصوبه‌های زیادی در این زمینه به تصویب می‌رسد اما هیچ گاه ابلاغ نشده است تا تولید کنندگان همواره و کماکان در نگرانی قرار داشته باشند.

طولانی بودن فرایند صدور و تمدید مجوزها و پروانه‌های بهره‌برداری و بهداشتی، کاهش برخی هزینه‌ها از جمله هزینه تامین لارو و غذای میگو که بسیار افزایش یافته، تغییر مکرر دستورالعمل‌ها، آیین‌نامه‌ها و ضوابط بهداشتی از جمله مشکلاتی است که همواره از سوی اتحادیه پرورش دهندگان میگو در استان مطرح و پرورش دهندگان برای روان سازی کار تولید خواستار برطرف کردن آنها شدند.

همچنین به تازگی برای حمایت از صنعت پرورش آبزیان قانون‌گذار بیمه پایه را اجباری کرده است اما بسیاری از موارد مطرح در این بیمه در مورد پرورش دهندگان جنوب صدق نمی‌کند، این درحالی است که بسیاری از مواردی که در بیمه تکمیلی قید شده بیشتر با شرایط فعالان این بخش سنخیت دارد و در خواست فعالان این بخش این است که جای این ۲ بیمه تغییر کند و بتوانند از این طریق در صورت متضرر شدن بهره ای از بیمه ببرند و مجبور نباشد از هر ۲ بیمه استفاده کنند.

راه اندازی بزرگترین سایت پرورش میگو رود شور گناوه به مساحت سه هزار و ۶۰۰ هکتار از مهمترین دستاوردهای این صنعت در استان بوشهر است که با توجه به پیشرفت فیزکی ۶۵ درصدی با بهره‌برداری کامل و وارد شدن آن به چرخه تولید، حرکتی عظیم در صنعت آبزی پروری با هزینه بخش خصوصی در این استان ایجاد می‌شود.

امروز با توجه به کاهش ذخیر آبزی خلیج فارس، صنعت آبزی پروری علاوه بر ارزآوری و اشتغال‌زایی مناسب برای استان‌های ساحلی مانند بوشهر، فرصتی برای تنفس دریا به شمار می‌رود که تنها با تعامل بین بخشی و برطرف کردن موانع تولید زمینه توسعه آن فراهم خواهد شد.