سودای مرگ و آبیاری سبزی با فاضلاب تصفیه نشده در شیراز

پرسش‌های پیش روی چنین اخباری این است که آیا تا کنون افراد متخلف برای انجام این تخلفات به محاکم قضایی معرفی شده اند؟ آیا عزم جدی در مسوولان قضایی استان فارس برای برخورد با چنین تخلفاتی وجود دارد؟ آیا سازمان های مسوول مانند جهاد کشاورزی برای برخورد با این متخلفان و معرفی آنان به دستگاه قضایی اقدامی کرده است؟ آیا شهرداری شیراز و شرکت آب و فاضلاب این کلان شهر در این حوزه مسوولیتی دارد؟ آیا محیط زیست گامی فراتر از تذکر در این رابطه برداشته است؟ 

هر چند پاسخ بیشتر این پرسش ها خیر است اما عاقبت کار برای شهروندانی که این سبزی ها را مصرف می کنند خیر نیست ، کارشناسان بهداشت محیط  ۲۱ نوع بیماری را شناسایی کرده اند که  از طریق سبزی آلوده‌ای که از طریق فاضلاب آبیاری شده است، می‌تواند انتشار یابد.

تولید فاضلاب‌های شهری در سال‌های اخیر رشد بی‌سابقه‌ای داشته است و چنانچه این حجم قابل توجه فاضلاب به صورت اصولی تصفیه و دفع نشود، صدمات جبران‌ناپذیری  به محیط زیست وارد می‌کند. پساب های ناشی از روان آب های شهری که در جنوب شرق شیراز به مسیل ها و رودخانه ها می ریزد در نهایت سر از کشتزارها و جالیزهایی در می آورد که سبزی کاری و صیفی کاری را با همین آب ها در روز روشن انجام می دهند.

طی سالیان اخیر از گوشه و کنار خبرهایی از آبیاری مزارع و جالیز به ویژه سبزی با آب فاضلاب توسط برخی از کشاورزان سودجو به گوش می‌رسد که این امر نه تنها سلامت مردم را به دلیل تولید محصولات آلوده تهدید می‌کند، بلکه کیفیت خاک را نیز تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. وقتی پای صحبت کشاورزان می نشینیم که عمدتا از اتباع بیگانه هستند سفره دل را بر فقر و نداری و تامین معیشت می گشایند ، سفره ای که دهها بیماری و مرض را برای سلامت مردم گشوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از راه‌های انتقال بیماری‌ها، از طریق مصرف مواد غذایی و محصولات کشاورزی است که با استفاده از آب‌های آلوده و فاضلاب، تهیه شده‌اند. به‌ طوری‌ که شایع‌ترین بیماری ناشی از مصرف سبزی و صیفی‌ آبیاری شده با فاضلاب، اسهال و استفراغ و تب روده است.

استاندار فارس پیشتر نسبت به آبیاری برخی مزارع استان فارس با پساب فاضلاب  واکنش نشان داد و به مدیران مربوط در این حوزه اخطار داد.

 عنایت الله رحیمی با تاکید بر لزوم برخورد با متخلفان گفت: در بعضی نقاط استان فارس از آب فاضلاب برای آبیاری محصولات کشاورزی و سبزی استفاده می شود که باید سازمان جهاد کشاورزی، حفاظت محیط زیست، تعزیرات و سایر دستگاه های مربوط با برنامه‌ریزی به این موضوع رسیدگی و سریعا تدبیرهای لازم را اتخاذ کنند.

وی ادامه داد: در بعضی مناطق استان فارس نظیر اطراف شهر جدید صدرا و جنوب شرقی شیراز از آب فاضلاب برای آبیاری مزارع استفاده می‌شود و ضروری است که برنامه‌ریزی کاملی برای جلوگیری از این وضعیت صورت گیرد.

استاندار فارس با بیان اینکه سلامت مردم باید مورد توجه همه دستگاه‌های مربوط قرار گیرد،اظهار داشت: موضوع توسعه کشت و عرضه محصولات ارگانیک،نظارت بر فروش و عرضه کودهای شیمیایی نیز در این جلسه مطرح شد و با توجه به تلنگری که از گذشته داده شده بود،نظارت و رصد این حوزه ها در دستور کار ارگان های مربوط قرار گرفت.

وی ادامه داد: شهرداری‌ها باید در زمینه عرضه محصولات ارگانیک همکاری لازم را داشته باشند و با هزینه کمتری غرفه در چهار گوشه شهر در اختیار فعالان این بخش قرار دهند تا زمینه توزیع و فروش محصولات ارگانیک در شهرهای استان فارس ایجاد شود.

حمید ظهرابی،مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز در این باره گفت: موضوع استفاده فاضلاب و پساب برای آبیاری مسئله ای است که برخورد با آن در قالب طرحی به تصویب هیات دولت رسیده که بنابر آن دستگاه هایی متولی شناخته شده اند که باید به وظایف خود عمل کنند و محیط زیست نیز وظیفه نظارت خود را انجام خواهد داد.

معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست فارس هم با اشاره به رسالت ذاتی سازمان حفاظت محیط زیست، به عنوان نهاد  نظارتی از دستگاه های متولی خواست تا به منظور حفظ سلامت و بهداشت عمومی از آبیاری مزارع و کشتزارهای سبزی با آب تصفیه نشده فاضلاب جلوگیری کنند. 

قاسم نهاوندی به ایرنا گفت: با توجه به خشکسالی های اخیر و کمبود آب متاسفانه شاهد استفاده غیرمجاز از فاضلاب های تصفیه نشده در برخی از نقاط کشور و استان هستیم،  این اقدام علاوه بر ایجاد آلودگی در خاک و آب های زیر زمینی به دلیل اینکه محصولات کشاورزی مستقیماً در زنجیره غذایی شهروندان قرار می گیرد

نهاوندی اضافه کرد: مصوبه هیئت دولت صراحتا عنوان می کندکه استانداری های سراسر کشور با همکاری وزارتخانه های نیرو، جهاد کشاورزی، بهداشت و درمان و علوم پزشکی موظفند از آبیاری مزارع با فاضلاب تصفیه نشده، جلوگیری کنند. 

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست فارس بیان کرد: ضروری است دستگاه‌های مسئول پیگیری های لازم را در این زمینه انجام دهند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز آمادگی هرگونه همکاری تا حصول نتیجه را خواهد داشت.

نهاوندی اضافه کرد: در حوزه پیشگیری از رهاسازی فاضلاب به رودخانه های منتهی به شرق شیراز و تالاب مهارلو در دوسال گذشته اقدامات مفید و مستمری صورت گرفته و بخش زیادی از آلودگی های زیست محیطی از جمله تخلیه شبانه روزی ۱/۲ متر مکعب در ثانیه از فاضلاب خام توسط سازمان آب و فاضلاب استان رفع شده و ساماندهی مابقی آلودگی ها در دست اقدام است و پیگیری های این اداره کل با هماهنگی مراجع قضایی استان، استانداری فارس و مجمع نمایندگان استان کماکان ادامه دارد. 

به گفته وی در دو ماه اخیر برای پیگیری موثر رفع آلودگی ها دو جلسه با حضور رئیس مجمع نمایندگان استان و معاون امور عمرانی استانداری و مدیران کل دستگاه های ذیربط تشکیل و تصمیمات لازم برای رفع آلودگی ها اتخاذ شده و در دست پیگیری است  ، اما از آنجا که وجود بخشی از چنین آلودگی های  زیست محیطی در پایاب هر کلانشهری اجتناب ناپذیر است اقدامات قانونی  برای مقابله با کشت با فاضلاب که به نوعی تهدید علیه بهداشت عمومی است از اهم مسایل در حوزه بهداشت عمومی است و انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی به وظایف قانونی خود عمل کنند.