صنایع دستی باید در زندگی کاربردی شود/ احیای ۱۱۵ هنر سنتی درحال فراموشی

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، با اینکه تحریم‌های اقتصادی و شیوع کرونا آثار زیان‌بار بسیاری در اقتصاد و بازار صنایع‌دستی بر جای گذاشته، تنوع و کیفیت، اصالت و زیبایی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران همچنان مورد توجه و زبان‌زد علاقه‌مندان و هنردوستان بوده و مشتریان خاص خود را در بازارهای جهانی دارد؛ اما حفظ و رونق بازار صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران قبل از هر چیز نیازمند رویکرد خلاقه به طراحی و تولید و گرایش سلیقه و ذائقه مشتریان داخلی به استفاده کاربردی از محصولات صنایع دستی ایرانی است.

وجود ۲۹۵ رشته صنایع‌دستی ثبت‌شده و فعال و زنده سازی ۱۱۵ رشته منسوخ و فراموش شده، جامعه بزرگ بیش از ۲ میلیون نفری در زنجیره کسب و کار در این حوزه ایجاب می‌کند برای حفظ این بازار ارزشمند که ظرفیت کسب جایگاه مناسب در بازارهای جهانی را هم دارد، دولت‌ها و مجلس‌ها، قانون‌گذاران و مجریان با تصویب قوانین حمایتی و اجرای اقدامات و طرح های زیربنایی، پشتیبان همیشگی فعالان این بخش فرهنگی اقتصادی باشند.

پویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی معتقد است «تاکید بیش از حد بر کاربردی نبودن و تکیه صرف بر جنبه‌های زیبایی‌شناختی یا نوستالژیک آثار و محصولات که عملاً با واقعیت امروزی صنایع‌دستی در تضاد قرار گرفته چرخه تولید، فروش و مصرف محصولات صنایع دستی را کند یا متوقف می‌کند و باید برای جلوگیری از رکود، محصولات صنایع دستی در زندگی و در جامعه کاربردی شوند.»

وی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: بجز آثار منفی برخی رویکردهای ضدفرهنگی، اشکالات طراحی و رعایت استانداردهای بهداشتی و بسته بندی، نه تنها باعث کاهش اعتماد مصرف کننده و عدم اقبال به صنایع دستی می شود، بلکه حیات رشته های صنایع دستی را در معرض تهدید قرار می دهد.

فعالان صنایع دستی از تولیدکننده تا سرمایه گذار و صادرکننده باید به انتظارات به روز و ضرورت های سبک جدید زندگی مردم توجه کنند؛ اما برای رفع مشکلات باید آسیب شناسی دقیق در سه زمینۀ تولید، فروش و مصرف صورت گرفته، برنامه ای آمایشی، مناسب نقاط گوناگون کشور برحسب تنوع جغرافیایی، فرهنگی و حتی زبانی تدوین و با دقت و نظارت کافی اجرا شود.

محمودیان بر اجرای دوره‌های آموزشی تولید محور در حوزه صنایع دستی با هدف ایجاد اشتغال پایدار تاکید کرد و گفت : برای برندسازی و کسب سهم بیشتر در بازارهای جهانی باید در گام اول از بازار جهانی شناخت کافی داشت و بازاریابی اصولی و تبلیغات و ترویج موثر محصولات را در همین چارچوب برنامه ریزی و عملیاتی کرد. در گام دوم باید توجه داشت محصولات صنایع‌دستی متناسب با بازار هدف مصرف طراحی و همچنین مناسب با هر سطح درآمدی قیمت برای مشتری تولید شود.

تحریم و کرونا؛ عاملان رکود بازار و کاهش تقاضای صنایع دستی

محمودیان اظهار داشت: عدم تامین معیشت استادکاران بومی به دلیل شناخت نادرست از بازار هدف و سلیقه بازار مصرف در سالیان طولانی از مهمترین عوامل منسوخ‌شدن هنرهای سنتی است، همچنین زندگی ماشینی و دسترسی آسان به نیازمندی‌ها منجر به این شده که تولیدات صنایع‌دستی که نیازمند زمان، زحمت و آماده‌سازی مواد اولیه طبیعی هستند به سمت فراموشی بروند.

وی جدی نگرفتن مهارت‌ها و توانمندی‌­های هنری از سوی مردم را یکی از عوامل اصلی منسوخ شدن هنر هر منطقه عنوان کرد و گفت: ایجاد حسن بالندگی و خودباوری در مردم نسبت به توانمندی‌های هنری خودشان، انتخاب مربی شایسته و باتجربه از میان مردم همان منطقه و برگزاری دوره‌های آموزشی از راهکارهای اصلی حفظ یا احیای هنرهای سنتی است.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گفت: مهمترین علل تعطیل شدن کارگاه‌های تولیدی و منسوخ شدن رشته صنایع‌دستی و هنر سنتی مسائل اقتصادی مانند هزینه تامین مواد اولیه یا حامل‌های انرژی یا هزینه کارگر است، این مشکلات، قیمت تمام شده محصول را برای خریداران و علاقه‌مندان بالا می برد و منجر به کاهش شدید تقاضا و ضرر و زیان تولیدکننده می شود و باعث می شود هنرمند بازار خود را از دست داده و آرام آرام دست از کار بکشد، حال آنکه در چند سال اخیر هم تحریم های اقتصادی و شیوع کرونا، بازار صنایع دستی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

احیاء ۱۱۵ هنر سنتی در حال فراموشی/ نواربافی آلاچیق ترکمن در خطر فراموشی

محمودیان درباره احیا و باززنده‌سازی رشته هنرهای سنتی گفت: تا سال گذشته، ۹۹ رشته در حال فراموشی احیا شد و با شناسایی رشته‌های صنایع‌دستی بومی در حال فراموشی و یا منسوخ شده و استفاده تجارب و مهارت استادکاران پیشکسوت، طرح‌های احیاء و باززنده‌سازی این رشته‌ها را در دستور کار قرار دادیم و اکنون  ۱۱۵ رشته صنایع‌دستی احیا شده است.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گفت: متاسفانه در استان گلستان رشته نواربافی آلاچیق ترکمن که در داخل آلاچیق‌ها نصب می‌شود، در حال فراموشی است که باید اقدامات فوری برای نجات این رشته انجام شود.

محمودیان درباره احیای رشته گلیم‌بافی گنخک (منسوب به شهرستان دشتی در استان بوشهر) گفت: این رشته در حال فراموشی بود که پس از شناسایی و برگزاری دوره‌­های آموزشی در روستا احیا شد و در حال حاضر ۳۰ نفر در دوره آموزشی گلیم‌بافی گنخک مشغول به یادگیری این رشته هستند.