طنین نوای محرم در غوغای کُشنده کرونا در بوشهر

به گزارش ایرنا، آیین‌های مختلف و سنتی محرم در استان بوشهر هر سال با حرارت خاصی برگزار می‌شد به نحوی که این مراسم‌ هر بوشهری و غیر بوشهری را از مناطق مختلف کشور به این شهر فرا می‌خواند اما ۲ سالی است که ویروس بی‌رحم کرونا باعث شده این آیین‌های سنتی به صورتی دیگر برگزار شود.

کرونا هر چند ابعاد مختلف زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده است؛ روابط اجتماعی دستخوش تغییرات گسترده شده، مهمانی‌ها و دورهمی‌ها تغییر کرده و باید از برگزاری هرگونه تجمع از جمله عزاداری‌های ماه محرم خودداری کرد تا ویروس فرصت گسترش نداشته باشد، اما همه این ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها باعث نشده است تا عزای سرور و سالار شهیدان کمرنگ و یا به فراموشی سپرده شود، بلکه علاوه بر سیاه پوش شدن شهر، عزاداران حسینی بنا به دستور و تاکید رهبر معظم انقلاب با رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی آیین‌های ماه محرم را با شور و شعور حسینی برگزار می‌کنند.

طوریکه در کنار برگزاری آئین‌های محدود عزاداری در فضای باز، برگزاری منبرها و حسینیه‌های عزاداری در فضای مجازی شکل جدیدی به عزاداری‌های محرم در جای جای کشور از جمله استان بوشهر داده است و  جوانان این استان با شور و حرارت خاصی از روزهای ابتدایی ماه محرم نسبت به تدارک مجالس عزاداری با شیوه جدید با حداقل جمعیت، رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک اقدام می‌کنند.

حضور در فضاهای روباز به صورت محدود و با رعایت فاصله اجتماعی در هوای گرم و شرجی طاقت فرسا مرداد ماه بوشهر توانسته تا حدودی نیاز معنوی جامعه را تامین و به نوعی مردم این امکان را یافته‌اند تا از این طریق  شور و عشق خود را به سید و سالار شهیدان به نمایش بگذارند و ثابت کردند نه کرونا و نه هیچ چیز دیگری نمی‌تواند این چراغ را کم فروغ کند.

همچنین مسئولان استان بوشهر برای جلوگیری از شیوع و همه گیری بیشتر ویروس کرونا در این استان برگزاری هرگونه مراسم سنتی عزاداری را ممنوع کردند به نحوی که مراسم عزاداری تنها در مکان‌های روباز از جمله مکان‌هایی که از سوی شهرداری مشخص شده و در شهر بوشهر در میدان تشریفات و در منطقه جنوبی شهر خیابان شهید یاسینی پیش بینی شده است.

استاندار بوشهر در این باره  اعلام کرده است: براساس تصمیم ستاد کرونا با توجه به شیوه خاص عزاداری سنتی این استان از جمله آئین سینه زنی، سنج و دمام، تعزیه و کتل گردانی  که شهره عام و خاص است و در فهرست آثار ملی ناملموس کشور به  ثبت رسیده، به دلیل نبود امکان رعایت فاصله اجتماعی برگزار نمی‌شود.

عبدالکریم گراوند، ضمن تاکید بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی از سوی مردم در فضای باز؛ استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای آیین سوگواری ماه محرم را مورد تأکید قرار داد.

همچنین مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر نیز با اشاره به دستورالعمل ابلاغی از سوی ستاد ملی کرونا درباره نحوه برگزاری آیین‌های عزاداری گفت: با توجه به شرایط خاص این استان بیشتر مجالس ویژه ماه محرم در پارک‌ها و فضاهای باز برگزار می‌شود و حضور مردم در مراسم در این شرایط نشان دهنده اوج اعتقاد و رعایت اصول عقلانی در عزای حسینی است.

حجت الاسلام محمد رضا طاهری ادامه می‌دهد: انتظار می‌رود خادمان و عزاداران حسینی با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در کنار برگزاری باشکوه آیین‌های عزاداری نمایشی از میزان بالای عقلانیت عزاداران حسینی را به معرض قضاوت عموم بگذارند.

به بیان طاهری براساس فتوای مراجع دینی و علما رعایت اصول بهداشتی برای حفظ جان مردم در اقامه مجالس عزاداری امام حسین (ع) باید در اولویت باشد برهمین اساس هیات‌های مذهبی در راستای تعهدی که دارند و آن آموزه‌های اخلاقی که از کربلا به دست آوردند همواره دغدغه رعایت کردن دستورالعمل‌های بهداشتی را بیش از همه در اولویت قرار می‌‍‍دهند، طوریکه طبق آمارهای رسمی سال گذشته میزان رعایت دستورالعمل‌ها در هیات‌های مذهبی ۸۵ درصد عنوان شد که بالاترین نرخ در بین طیف‌های مختلف جامعه است و این نشان می‌دهد متدینین و علاقه‌مندان به امام حسین(ع) همیشه نسبت به چارچوب‌ها و اصول دینی تقید و تعهد دارند. 

 هیات‌های عزاداری مراقب دسیسه های دشمن باشند

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر اینگونه ادامه می‌دهد: در این شرایط حساس دشمن تلاش می‌کند با استفاده از معدود تصویرهای منتشر شده در فضای مجازی جلوه عزاداران حسینی را مخالف عقلانیت، بهداشت و سلامتی نشان دهد این اقدام دشمن، درحالی است که قریب به اتفاق مجالس عزاداری امام حسین (ع) با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حال انجام است.

به اعتقاد طاهری هیات‌های عزاداری باید نشان دهند در مکتب امام حسین (ع) هیچ تقابل و تضادی بین علم و دین وجود ندارد و بنا به دستور مراجع تقلید ضمن رعایت اصول بهداشتی باید چهره واقعی این عزا که چهره‌ای عقلانی است را نشان دهند و مسیر ترویج مکتب سرور و سالار شهیدان را با موفقیت انجام دهند.

هیاتی ها و عزاداران حسینی در استان کهن بوشهر ثابت کردند می‌شود در کنار رعایت دستور العمل‌های بهداشتی مجالس عزای امام حسین (ع) را با حفظ فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک و رعایت اصول بهداشتی برگزار کنند و این اقدام می‌تواند الگویی برای دیگر فعالیت‌های اجتماعی باشد.

همچنین امسال اولویت سازمان تبلیغات اسلامی در این شرایط خاص اعزام مبلغ به صورت حضوری نیست بلکه رویکرد این سازمان تبلیغ در فضای مجازی است و در همین راستا منبرهای متعددی به صورت مجازی برگزار و هیات‌های مذهبی از طریق پلتفرم‌ها و سکوهایی که طراحی شده به صورت مجازی مجالس حسینی را برگزار می‌کنند افزون براین با همکاری صدا و سیما ۲ ویژه برنامه به مناسبت دهه اول محرم طراحی شده تا به این وسیله مردم در خانه از عزای سرور شهیدان برخوردار باشند.

ثبت ملی ۲۱ آیین عزاداری محرم و صفر استان بوشهر

مردم دین باور و عاشقان اهل بیت و امام حسین (ع) در استان بوشهر ماه محرم آیین‌های متنوعی از عزاداری، سوگواری و نذری برگزار می‌کنند که تاکنون از میان ۸۱ میراث ناملموسی که در استان به ثبت ملی رسیده ۲۱ اثر مربوط به آیین‌های محرم و صفر است که هر یک از این مراسم‌ دارای ارزش شاخص و منحصر به فردی است که با فرهنگ مردم این استان گره خورده است.

همزمان با آغاز ماه محرم و ایام سوگوار سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) براساس سنت دیرینه، همه بوشهری‌ها آیین‌های عزاداری سنتی را بویژه در چهار محل قدیم شهر بوشهر شامل کوتی (شیخ سعدون)، شنبدی، دهدشتی و بهبهانی برگزار می‌کنند و کمتر بوشهری است که در این ماه در محله و زادگاه خود حاضر نباشد.

با توجه به تبلیغات انجام شده همزمان با دهه اول محرم مسافران زیادی از مناطق مختلف کشور برای آشنایی و شرکت در آیین‌های عزاداری سنتی بوشهری‌ها به این استان سفر می‌کردند و به نوعی گردشگری مذهبی در این استان ایجاد می‌شد.

مکان‌های عزاداری در استان بوشهر به دلیل شرایط خاص آب و هوایی مسجدها، حسینیه‌ها، میدان‌ها، خیابان‌ها، کوچه‌ها و منازل شخصی است که همزمان با فرا رسیدن ماه محرم سردرخانه‌ها، تکایا، و امامزاده ها را با پارچه ها و پرچم، سیاه پوش و آنهایی که نذر دارند لباس سیاه می‌پوشند و خود را برای عزاداری و پختن نذری‌های ماه محرم آماده می‌کنند.

روضه و نوحه خوانی در هر شب ماه محرم به یک موضوع حادثه غم انگیز کربلا ارتباط دارد طوری که شب اول درباره فرا رسیدن ماه محرم، شب دوم حضرت مسلم، شب سوم طفلان مسلم، شب چهارم حجه الوداع، شب پنجم حر، شب ششم حضرت علی اصغر، شب هفتم حضرت علی اکبر(ع)، شب هشتم قاسم داماد، شب نهم حضرت عباس (ع) و شب دهم درباره امام حسین(ع) است.

به گفته سودابه معموری مسئول ثبت آثار میراث فرهنگی استان بوشهر این مراسم‌ مربوط به عزاداری در میان بزرگان مذهبی تا به امروز باقی مانده و به عنوان یکی از باسابقه ترین انواع رسم‌های غنی در ایران به شمار می‌رود “گرده بخشو” شیوه جهان‌بخش کردی‌زاده از مداحان ماندگار بوشهری که امروز بیشتر استان‌ها از این نوع نوا خوانی الهام گرفته‌اند از جمله این آثار است.

سینه زنی بوشهری، ساخت سازهای سنتی (سنج و دمام) و نواختن آن در ایام سوگواری،مراسم مَختَک یا گهواره علی اصغر، علم گردانی در روستای درودگاه، شهید کردن عَلَم در روستای هلیله، عَلَم کُشون در شهر خورموج ، آئیین گندم کوبی در شبانکاره، مراسم خاکسپاری شهیدان کربلا در شهر گناوه، پامنبری، شروه خوانی، هیا مظلوم (برحیدری) از جمله آئین‌های سوگواری استان بوشهر است که به ثبت ملی رسیده است.

همچنین در این بین فرهنگ پخت هریسه در شهر شُنبه و فرهنگ پخت آش بوشهری در مراسم ماه محرم نیز از جمله غذاهایی است که فرهنگ پخت آنها در استان بوشهر به ثبت آثار ملی رسیده است.