همه دولت‌ها باید نسبت به «میراث‌فرهنگی» دغدغه داشته باشند

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، سیدعزت‌الله ضرغامی از سوی آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رییس‌جمهوری به عنوان گزینه پیشنهادی برای وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به مجلس شورای اسلامی معرفی شده است؛ او از روز شنبه  (۲۳ مرداد ماه ) با حضور در کمیسیون فرهنگی به عنوان کمیسیون تخصصی و سایر کمیسیون های مجلس، برنامه‌های خود را برای مدیریت این وزارتخانه ارائه و تبیین می‌کند.

در صورت رای اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به ضرغامی، او سکان‌دار وزارتخانه‌ای می‌شود که اگر چه ثبت ۲۶ اثر میراث‌فرهنگی ملموس و ۱۶ اثر میراث‌فرهنگی ناملموس در فهرست آثار جهانی یونسکو و همچنین ثبت جهانی ۱۱ شهر و ۳ روستای صنایع‌دستی در سازمان جهانی صنایع‌دستی را به میراث گذاشته، اما گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های مهم آن، در ۱۸ ماه گذشته در کوران شیوع کرونا با خسارتی حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان مواجه است، بسیاری از فعالان این صنعت از مدیران دفاتر خدمات تا راهنمایان گردشگری یا خانه‌نشین شده‌ یا تغییر شغل داده‌اند و کارگاه‌های هنرهای سنتی و فروشگاه‌های صنایع‌دستی تعطیل و بسیاری از صاحبان مشاغل کاملا بیکار شده اند.

اکنون وزارت میراث‌فرهنگی در انتظار مدیری است که دانش‌آموخته مهندسی عمران از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، کارشناس ارشد مدیریت صنعتی است و در حال حاضر دانشجوی دکترای ارتباطات است؛ او که عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است و در کارنامه خود تجارب و سوابق معاونت سینمایی و پارلمانی در وزارت فرهنگ و ریاست ۱۰ ساله در صداوسیما را هم دارد و بیشتر با عنوان چهره و مدیر فرهنگی شناخته می‌شود، از هم اکنون با مطالبات و انتظارات فنی و تخصصی کارشناسان و صاحب‌نظران در خصوص ثبت،حفاظت، نگهداری، مرمت و تعیین و رعایت حریم‌های آثار میراث‌فرهنگی مواجه خواهد بود.

احمد ابوحمزه استاد تاریخ و عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره رویکرد دولت سیزدهم و وزیر پیشنهادی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: رویکرد و تمرکز او باید بر روی حفط میراث‌فرهنگی باشد؛ اگر میراث‌فرهنگی حفظ نشود، در ایران که خاستگاه گردشگری تاریخی و فرهنگی است و جهان ایران را با همین عناوین و مولفه‌ها می‌شناسد صنعت گردشگری معنا و مفهومی نخواهد داشت؛ اگر زیرساخت و زیربنایی هم برای صنعتی گردشگری برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود باید با اولویت و بر مبنای گردشگری فرهنگی و تاریخی و توجه به آثار باستانی و تاریخی انجام شود.

 اولویت نخست باید حفظ و نگهداری میراث فرهنگی باشد، بعد به توسعه گردشگری و احیا و صادرات صنایع‌دستی پرداخته شود؛ وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در گام اول باید  یک بازشناسی کلی از وضعیت آثار میراث‌فرهنگی ملی و جهانی ملموس و غیرملموس، داشته باشد.

پژوهشگر تاریخ و مردم‌شناسی به اهمیت و نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی اجتماعی کشور اشاره کرد و افزود: من هم معتقدم اگر بخواهیم کشور را از این شرایط سخت اقتصادی نجات دهیم تنها راه آن توسعه صنعت گردشگری است، نفت و سایر منابع و صنایع نمی‌تواند مسیر راه‌گشا و مشکل‌گشای وضعیت اقتصادی ایران معاصر باشد و فقط گردشگری است که می‌تواند به امروز و آینده ایران کمک کند.

وی گفت: از طرفی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران هم با این تنوع و کیفیتی که دارد، اگر دیده نشود و از آن حفاظت نشود و از هنرمندان و صنعتگران آن حمایت نشود و از کنار دو بخش میراث‌فرهنگی و گردشگری برداشته شود، به لحاظ ذوق هنری و محتوای فرهنگی در آینده ایران چیزی باقی نخواهد ماند که فرزندان ایران زمین به آن افتخار کنند.  

استفاده از مشاوران ایران‌شناس و میراث‌فرهنگی شناس

ابوحمزه تصریح کرد: صنعت گردشگری برای کشور بسیار مهم است، صنایع‌دستی و هنرهای سنتی برای ایجاد اشتغال و صادرات و ارزآوری هم بسیار ارزشمند است، اما به نظرم وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نه فقط در دولت جدید، بلکه در همه دولت‌ها و حتی همه ارکان و اجزا دولت باید نسبت به حفاظت و نگهداری آثار تاریخی و میراث‌فرهنگی دغدغه داشته باشند و اولویت وزارتخانه مربوطه را میراث‌فرهنگی قرار دهند.

پژوهشگر تاریخ و مردم‌شناسی خاطرنشان کرد: وزیر جدید علاوه بر اینکه باید خودش آگاهی و دغدغه نسبت به میراث‌فرهنگی داشته باشد، باید در این حوزه از متخصصان مجرب و با تجربه که هم کاملا آثار و میراث ایران، و هم تمدن فرهنگی ایران را می‌شناسند و سال‌ها در این زمینه مطالعه و پژوهش و کار اجرایی کردند، هم در سطح مشاوره و هم در مسئولیت اجرایی، استفاده کند.  

ثبت جهانی مسوولیت جهانی ایجاد می‌کند

ابوحمزه با اشاره به ثبت ۲۶ میراث‌فرهنگی ملموس ایران در کمیته میراث جهانی یونسکو، گفت: ثبت جهانی آثار تاریخی افتخارآمیز است، اما مسئولیت جهانی هم ایجاد می‌کند؛ اگر چه وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیش از ثبت جهانی وظیفه ذاتی و مسئولیت حفاظت و حراست این آثار را بر عهده دارد، اما با جهانی‌شدن یک اثر این مسئولیت سنگین‌تر می‌شود و قطعا بودجه و اعتبارات نگهداری این آثار باید افزایش یافته و پایگاه‌های آن بیش  از قبل فعال‌تر شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان بیان کرد: نسبت تعداد آثار میراث‌فرهنگی ثبت نشده به آثار جهانی ایران خیلی بیشتر است، کشورهای مختلف جهان از چین و فرانسه تا آمریکا بیشتر آثار میراث‌فرهنگی خود را در فهرست جهانی یونسکو ثبت کرده‌اند، اما ایران با این تعداد اثر باستانی و تاریخی میراث‌فرهنگی، فقط ۲۶ اثر را ثبت کرده و سال به سال هم روند ثبت جهانی سخت‌تر و محدودتر و سهمیه کمتر می‌شود.

تقویت دغدغه و مشارکت مردم برای حفاظت از آثار جهانی

ابوحمزه اظهار داشت: در حال حاضر سالانه فقط می‌توان یک پرونده را به کمیته میراث جهانی ارائه کرد و اگر ایرادات فنی و کمبود مستندات نداشته باشد، سالانه فقط همان یک اثر را می‌توان در فهرست جهانی ثبت کرد، ثبت راه‌آهن سراسری ایران با همه ارزشمندی تاریخی و صنعتی که دارد، اما به نظرم آثار تاریخی باستانی دیگری مانند تپه و کتیبه باستانی چشمه‌علی یا دژ رشکان در شهر تاریخی ری و یا بسیاری از مناطق و آثار با قدمت تاریخی در کشور وجود دارد که می‌توانست اولویت و ارجحیت بیشتری نسبت به این میراث صنعتی داشته باشد.

استاد تاریخ تاکید کرد: باید بیش از گذشته جایگاه و اهمیت یک اثر فرهنگی که ثبت جهانی شده به مردم منطقه ای که اثر در آن قرار دارد و سایر نقاط کشور معرفی شود و البته دقت و دغدغه و مشارکت آنها برای حفاظت و صیانت آن تقویت شود،‌ علاوه بر این باید تبلیغات بین‌المللی برای معرفی آثار جهانی بیشتر شود که در این زمینه رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد نقش موثری دارند.

رسانه‌ها از طرح پاک‌سازی کتیبه چشمه‌علی در ری بازدید کنند

ابوحمزه درباره طرح پاک‌سازی کتیبه چشمه‌علی در شهر ری گفت: این طرح پاک‌سازی است و با مرمت فرق دارد و در حال تکمیل است طبق زمان‌بندی سه هفته تا یک ماه طول می‌کشد،‌ خوب است که رسانه‌ها و متخصصان و کارشناسان بعد از پایان طرح از کتیبه بازدید کنند و با مسوول طرح، گفت‌وگو کنند، تا تفاوت و نتایج آن بعد از یک ماه مشخص است در ادامه در این طرح کارشناسان به دنبال یافتن منافذ آب و آب‌راه‌ها هستند که بر روی کتیبه قرار دارد و به مرور زمان به آثار تاریخی آسیب می‌زند تا جلوی تخریب را بگیرند.

وی تاکید کرد: مردم و جامعه محلی باید روی طرح‌های پاکسازی یا مرمت آثار تاریخی و باستانی نظارت کنند، خود من به عنوان یکی از اهالی ری و به خاطر دغدغه همیشگی‌ام به ری، هر روز طرح پاک‌سازی کتیبه چشمه‌علی را پیگیری می‌کنم.

استاد تاریخ و ری‌شناس بیان کرد: اگر چه در پهنه استان تهران کتیبه‌هایی مانند تنگه واشی وجود دارد، اما در محدوده شهر تهران فقط کتیبه چشمه‌علی با قدمت ۱۹۵ سال وجود دارد، این کتیبه سال ۱۲۴۸ هجری قمری ساخته شده و نه فقط برای ری و تهران و بلکه برای ایران بسیار ارزشمند است، زیرا این نوع آثار بسیار محدود و نادر هستند و باید بیشتر و بهتر، از آنها حفاظت و نگهداری شود.