کتاب «تشخّص و هویّت آذربایجان» منتشر شد

کتاب «تشخّص و هویّت آذربایجان» توسط انتشارات «ریتم» در قطع وزیری در ۴۰۰ صفحه با شمارگان یک هزار و ۱۰۰ نسخه به زیور طبع آراسته شده است.

جواد کریم نژاد، ویراستار و تحشیه نویس کتاب «تشخص و هویت آذربایجان» روز شنبه در یک گفت و گوی خبری افزود: این کتاب  از سری کتاب‌های جامعه‌شناسی سیاسی با موضوعِ «آذربایجان» در حوزۀ نشر  می باشد که محتوای آن به منظور شناخت علل و عوامل بنیادین و مؤثر در شکل‌گیری روابط و مناسبات قومی در جامعه ایران با تأکید بر «آذربایجانِ ایران» و اثرگذاری عناصر مختلف در فرآیند شکل‌گیری مناسبات «آذربایجان» در تاریخ معاصر مبتنی است.

وی اظهار کرد: در این کتاب ضمن بررسی مستندات موجود، تلاش شده تا عوامل اثرگذار بر مناسبات و تحوّلات آذربایجان، زبان‌ترکی آذربایجانی و هویّت مردمان این خطّه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه نگاه صفر و صدی به مسائل فرهنگی و قومی، چیزی جز کج سلیقگی نبوده و چه بسا ادامه این سنّت، موجب «گسست فرهنگی» نیز شده است، گفت: در جامعه‌ای مثل ایران، که دارای تنوّع قومی و تفاوت‌های فرهنگی است، موضوع تعلّق‌پذیری ملّی اقوام و تأثیر آن بر یکپارچگی و انسجام نظام اجتماعی حاکم بر جامعه، همواره به عنوان یک «مسأله اجتماعی» مورد توجه قرار گرفته است.

کریم نژاد ادامه داد: بر این اساس مؤلف کتاب، بحث «تشخّص و هویّت مردمان آذربایجان» را به عنوان یک مسأله فرهنگی، اجتماعی- سیاسی نگریسته و با استدلال‌های علمی و منطقی که طرح کرده ‌است، باز تعریفی از هویّت آذربایجانی در جهت روشنگری و همگرایی ملّی ایرانیان، ارائه و مقولۀ «هویّت‌طلبی» و به تبعِ آن «هویّت‌طلبی مردمان آذربایجان» را وارد گفتمان ادبیات سیاسی و جامعه‌شناسیِ سیاسی نموده‌ و گامی ارزشمند در معرفی این گفتمان برداشته است. 

وی اضافه کرد: مولف کتاب «تشخص و هویت آذربایجان» در صدد است این نکته را در ادبیات سیاسی تفهیم نماید که وفاداری‌های قومی بر مبنای هویّت‌طلبی در چارچوب قوانین تصریح شده قانون اساسی کشور، هیچ منافاتی با وفاداری ملّی و همگرایی ملّی ندارد و با این نگرش رویکردی جدید و نگاهی نو در خصوص مسأله مذکور ارائه می‌دهد.

مدیر انتشارات ریتم، در ادامه ضمن اشاره به بحث مسائل فرهنگی و اجتماعی اقوام نیز بیان کرد: در تاریخ معاصر و به ویژه در قرن اخیر،، قدرت‌های استیلاطلب و استعمارگر، پروپاگاندای چند وجهی قومیّت‌ها را تبلیغ و آن را علیه وحدت و یگانگی جامعۀ هدف مورد استفاده قرار داده‌اند که یکی از مصادیق این افکار مسموم و شبهه افکنی‌ها، همان تفکّر اختلاف برانگیز قومیّتی در آذربایجان است.

وی گفت: بنابراین در کتاب حاضر، ضمن پاسخ قاطع به این شبهه افکنی‌ها،‌ بطور تخصصی مبحث «پان‌ترکیسم» مورد واکاوی قرار گرفته و حقایقی از ناگفته‌های این تفکّر موهوم بیان شده است، زیرا که جریان پان‌ترکیسم، ریشه در اندیشه‌ای دارد که بنیان‌گذاران آن اصلاً آذربایجانی و حتّی ترک‌زبان هم نیستند و تعلّقی به جامعۀ ترک‌ها ندارند، بلکه ریشۀ این تفکر، بیشتر منشاء اروپایی- یهودی دارد.

وی گفت: از این‌روی در کتاب «تشخص و هویت آذربایجان»، ضمن پرداخت به هویّت دینی، ملّی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم آذربایجان، روی مفهوم «هویّت‌طلبی» و تمایز آن با مفهوم «جدایی‌طلبی» کار علمی و مطالعات وسیعی انجام شده است؛ ما در این کتاب مفهوم هویّت‌طلبی مردمان آذربایجان را متمایز از مفهوم جدایی‌طلبی تفکّر مسموم پان‌ترکیسم می‌دانیم، زیرا که موضوع هویّت‌طلبی در میان مردم آذربایجان یک موضوع بسیار با ارزش، هماهنگ با باورها، اعتقادات و اندیشه‌های مردم آذربایجان و ایران تلقّی می‌شود.

وی افزود: از طرف دیگر برای ارائه مبحث «هویّت مردمان آذربایجان»، مؤلفه‌های‌ زیادی برای بازتعریف هویّت آذربایجانی جمع‌بندی شده است که از جمله آنها می‌توان دین، مذهب، سرزمین، زبان، فولکلور، اعتقادات، باورها و… را به عنوان مؤلفه‌های اصلی هویّت مردم آذربایجان نام برد.

گفتنی است علی آذریان، مؤلف کتاب «تشخص و هویت آذربایجان»، فعال و کنشگر مسائل اجتماعی و مدرس دانشگاه در رشته جامعه‌شناسی است؛ وی دارای مدرک دکترای تخصصی در رشته «جامعه‌شناسیِ سیاسی» است و سال‌هاست ضمن تدریس در دانشگاه‌های مختلف تبریز، در زمینه مسائل اجتماعی- سیاسی حضور فعال و مؤثری دارد.

آذریان پیش از این دهها مقاله پژوهشی در زمینه‌های مختلف جامعه‌شناسی از جمله «نقش مشروطیت در تنویر افکار مردم ایران»، «نقش رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی در تبیین حقوق شهروندی»، «نقش تبریز در مشروطه‌خواهی و عدالت‌خواهی»، «کالبدشکافی قیام ۲۹ بهمن تبریز» و… به رشته تحریر در آورده و در کنفرانس‌های کشوری و بین‌المللی ارائه داده است.