هویت تاریخی دزفول در دوراهی مرمت یا تخریب

به گزارش ایرنا، فرسودگی بناهای تاریخی واقع در بافت قدیم دزفول گاها به ریزش و تخریب ختم می‌شود که با توجه به سکونت افراد در این اماکن تاریخی برای آنها خطرات جانی و مالی دارد.

افزون بر ۱۴۰ اثر تاریخی دزفول از جمله حمام، مسجد، خانه و سابات دزفول در معرض تخریب و ریزش هستند که اگر مورد غفلت قرار گیرند ممکن است صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشند. 

این در حالی است که ساکنان این بناهای تاریخی توان مالی کافی برای مرمت ندارند و با وجود ریزش و تخریب بخشی از بنا همچنان در آنها سکونت دارند.

سابات(طاق برای ایجاد سایه در گذرگاه‌ها) زرنگار به عنوان یکی از سابات تاریخی دزفول در محله لوریان دزفول واقع شده که با شماره ۲۹۱۷۴ به ثبت ملی رسیده و مربوط به دوران قاجار است.

بخشی از این سابات تاریخی که یک خانواده در زیر آن ساکن هستند زمستان سال گذشته ریزش کرد و به علت مشکلات پیش آمده موجی از استرس در بین اهالی منطقه ایجاد کرد.
اهالی برای امنیت جانی خود یکصدا خواستار مرمت سابات و خانه متصل به آن شدند.
تهدید جان اهالی و تخریب این اثر تاریخی باعث شد میراث فرهنگی برای مرمت به تکاپو بیفتد و به گفته مهدی چناری رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول پس از پیگیری فراوان ۹۰۰ میلیون ریال اعتبار از محل ستاد بحران برای مرمت بافت قدیم دزفول اخذ شد که این اعتبار بنا به ضرورت به مرمت سابات زرنگار اختصاص یافت.
پیمانکار با توجه به تخصیص اعتبار، مرمت این اثر تاریخی را در دستور کار قرار داد اما در اقدامی عجیب همان اهالی که در روزهای سرد سال خواستار مرمت بنا شده بودند اجازه فعالیت پیمانکار را ندادند.
چناری می‌گوید: مقاومت اهالی منطقه برای مرمت این بنا در حالی است که در وضعیت سخت اقتصادی کنونی، اعتبارات دولتی به سختی جذب می‌شوند؛ با توجه به مشکل پیش آمده دادستان دزفول در شورای تامین شهرستان دستور ادامه کار را داد ولی این بار پیمانکار به علت نداشتن امنیت از ادامه کار واهمه دارد.
این اتفاقات عجیب به متوقف شدن مرمت سابات زرنگار منجر شده است؛ بنایی که سال ۱۳۹۷ هم برای مرمت اعتبار گرفت ولی اجازه فعالیت نیافت و با تخریب بیشتر مواجه شد.

در این بین انجمن‌های مردمی دزفول نیز خواستار مرمت و احیای هرچه سریعتر سابات تاریخی زرنگار شده‌اند؛ انجمن‌های مردم نهاد دزپارس و دزنما با توجه به اهمیت حفظ هویت تاریخی دزفول خواستار مرمت و احیای هرچه سریعتر این اثر ارزشمند هستند.
از طرفی مالک این بنا نیز می‌گوید: مشکلی با مرمت این سابات نداریم ولی عملیات مرمت بنا باعث مسدود شدن مسیر و اعتراض اهالی شده است؛ ماه‌های گذشته که این سابات ریزش کرد، فرماندار برای تعیین مکان اسکان و حتی خرید خانه به ما قول مساعد داد ولی اقدامی در این خصوص صورت نگرفت.

وی با بیان اینکه من و خانواده‌ام با وجود وضعیت نامناسب بنا در خانه ساکن هستیم، از مسوولان خواست یا سابات را مرمت و یا آن را خریداری کنند.
بنا به طبق گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول، برخی مالکان خانه‌های تاریخی آگاهی کافی نسبت به اهمیت این خانه‌ها ندارند و می‌خواهند بنا کامل ریزش کند تا بتوانند آن را از نو بسازند برای همین برای تخریب خانه یا بنای تاریخی تلاش می‌کنند.
او با بیان اینکه تسهیلات حوزه گردشگری برای مرمت بناهای تاریخی استفاده می‌شود، ادامه داد: در هفت ماه اخیر ۱۰ خانه تاریخی توسط بخش خصوصی در محل‌های مختلف خریداری و مرمت آنها آغاز شده است که کاربری گردشگری خواهند یافت. 
با توجه به اعتبارات محدود دولت، استفاده از ظرفیت‌های مردمی برای مرمت بناهای تاریخی در دستور کار اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول قرار گرفته تا از این طریق بخشی از بار مالی آن از دوش دولت برداشته شود مانند آنچه در شهرهایی نظیر کاشان و یزد رخ داده است.

بنا به گفته چناری تلاش اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول این است که کاربری خانه‌های تاریخی خالی از سکنه به گردشگری تغییر یابد تا از رکود خارج و پویا شوند.
افزون بر ۲۴۴ هکتار بافت قدیم دزفول با بناها و آثار معماری منحصر بفرد، این شهر را به شهر آجر معروف کرده است.
شهر دزفول از جمله مراکز مهم شهری و تاریخی استان خوزستان است که با پیشینه تاریخی چندهزار ساله از قدیمی‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شود.
بافت آجری دزفول به عنوان یک سرمایه ملی دارای بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی است که برخی از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند.
خانه‌ها و سابات تاریخی بخشی از هویت شهر دزفول هستند که ارزش معنوی بسیاری دارند و انتظار می‌رود اهالی ساکن در این مناطق با کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی کامل از اهمیت این بناها آگاه شوند و همکاری لازم را با مسوولان مربوطه داشته باشند.