بافت تاریخی پایتخت در ۲ هزار و ۲۵۰ هکتار مساحت گسترده است

ابوالفتح شادمهری روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۳۹۵ اشاره کرد و اظهار کرد: کلان ترین بافت مصوب شده شهر تهران مربوط به حصار ناصری است که محدوده آن از شمال به میدان انقلاب، میدان کارگر از سمت غرب، میدان شوش از جنوب و شرق آن به میدان ۱۷ شهریور ختم می شود.

وی با بیان اینکه تاکنون سند جامعی ابلاغ شده ولی هیچ راهکاری در محدوده تعریف نشده است و مقدمات و مجموعه ضوابط آن به صورت عام و بدون توضیحات کامل وجود دارد، گفت: متولی این سند وزارت راه و وزارت میراث فرهنگی و به تبع آن در تهران اداره کل میراث فرهنگی محسوب می شود که در این سند هنوز مشخصاتی برای حفظ آن از طریق دستگاه متبوع و خدمات رسان شامل وزارت آموزش و پرورش، گاز، وزارت نیرو، بهداشت راهکاری ارائه نشده است.

مدیر بافت تاریخی شهر تهران اضافه کرد: هم اینک جدا از حصار ناصری، مجموعه بزرگ تاریخی در شهر ری، منطقه یک (شامل امامزاده قاسم-امامزاده صالح و منطقه تجریش و بازار آن)، منطقه ۲(بخش کن) و تک بناهای پراکنده با اهمیت و تاریخی در مناطق پایتخت وجود دارد که نیازمند نگاه ویژه ای خواهد بود.

وی افزود: هم اینک ۳۰۰ بنای ثبتی و ۲۳۰۰ بنای واجد ارزش در کلان‌شهر تهران شناسایی شده است.

شادمهری با اشاره به اینکه نخستین اقدام مدیریت شهری در این رابطه دسته بندی محدوده کاری، حقوقی و قانونی ضوابط و مقررات و نیز رسیدگی به موضوع مرمت و نوسازی این بناها خواهد بود، تاکید کرد: ابتدا لازم بود تا انواع بناها تاریخی سطح شهر تهران به لحاظ دانه بندی و نظام مشخص گونه شهری شناسایی کرد تا بتوان راهکارهای لازم را ارئه داد.

وی همچنین به قانون مرمت و بهره برداری بافت تاریخی که به عنوان نماینده شهرداری در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تشکیل شد، اشاره کرد و گفت: این قانون سال ۹۸ مصوب شد که طبق شورای معماری وشهرسازی ۱۶۷ شهر در محدوده بافت تاریخی وجود دارند.

به گفته این مسئول؛ مقرر شد تا سازمان شهرداری ها، مدیریت بافت بناهای تاریخی در شهرهای تاریخی را داشته باشد.

شادمهری اضافه کرد: یکی از برنامه های مهم ما ایجاد شورای راهبردی بود که با متخصصان در آن شورا، بتوان با برنامه ریزی ها لازم سکونت را مجدد به این بافت های تاریخی و فرسوده باز گرداند.

حصار ناصری در زمان حکومت ناصرالدین شاه برای پذیرش جمعیت بیشتر ایجاد شد که باروی شهر تهران از ۸ به ۱۲ دروازه شامل دروازه شمیران (در انتهای پل چوبی)، دروازه دوشان تپه (در میدان شهدا)، دروازه دولاب (سه راه شکوفه)، دروازه خراسان (میدان خراسان)، دروازه شاه عبدالعظیم (میدان شوش)، دروازه غار (تقاطع خیابانهای شوش و هرندی)، دروازه خانی آباد (محل تلاقی خیابانهای شوش و شهید رجایی)، دروازه گمرک (انتهای خیابان مولوی)، دروازه قزوین (نزدیکی میدان قزوین)، دروازه باغشاه (انتهای خیابان امام خمینی)، دروازه یوسف آباد(محل تقاطع خیابان های جمهوری و حافظ)، دروازه بهجت آباد و دروازه چراغ برق درآمد.

شادمهری همچنین به محدوده حصار طهماسبی(دوره صفویه) در پایتخت اشاره کرد و گفت: این حصار هم اینک شامل محله بازار، خیابان سیروس و محله سنگلج است که در این راستا میراث فرهنگی استان نیز در راستای حفظ بناهای تاریخی، مصوبه ای را شامل بازسازی تا ارتفاع ۱۰ و نیم متر و تعریض نشدن گذر به همان سبک و سیاق را برای سایر بناهای غیر ارزشمند آن در دستور کار خود دارد.

وی با بیان اینکه ۲ تعریف برای بناهای تاریخی شامل ابنیه ثبتی و ارزشمند وجود دارد، خاطر نشان کرد: هم اینک ۳۰۰ بنای ثبتی (چند بنایی شامل کاخ های سعد آباد، نیاوران) دارای شناسنامه ملی و نیز ۲ هزار و ۳۰۰ بنای ارزشمند از حیث معماری و دوران ساخت، در سامانه طرح تفضیلی این نهاد وجود دارد.

وی، با اشاره به اینکه طرح جامع بناهای ارزشمند سال ۱۳۸۶ در مناطق شهری پایتخت مورد احصاء قرار گرفت، افزود: بعدها نیز به علت کم ارزش قرار گرفتن این مناطق اجازه تخریب برخی از این ابنیه با درخواست میراث فرهنگی صادر شد.

مدیر بافت تاریخی شهرداری تهران بیان کرد: برای حفظ این بناهای ارزشمند از لحاظ معماری بصری، قراردادی را با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منعقد کرده ایم که با تشخیص آنها کمک شود تا این میراث ارزشمند حفظ شوند.

توجه به معماری معاصر مد نظر است

مدیر بافت تاریخی شهرداری تهران با بیان اینکه یکی از برنامه های این نهاد حفظ بناهای معاصر و ارزشمند است، خاطر نشان کرد: هم اینک بناهای ارزشمندی مربوط به دوره زمانی پهلوی دوم که توسط معماران و افراد مهمی در پایتخت ایجاد شده اند نیز وجود دارد.

شادمهری بیان کرد: به دنبال آن بوده ایم که با تعریف معماری معاصر شاخص، کمک کنیم تا این بناها از معرض تخریب دور نگه داشته شوند و با ایجاد کاربری و پروانه های مناسب به حفظ آنان کمک کنیم.

وی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مدیریت بافت تاریخی برای حفاظت بیشتر از محور ها و میادین ارزشمند و تاریخی پایتخت شامل خیابان انقلاب، سی تیر، سبزه میدان، بهارستان، حسن آباد و چهار راه مولوی چه برنامه ای خواهد داشت؟ اظهار کرد: کار در این باره  شروع شده و در سال ۱۳۹۱ نیز طرح تفضیلی آن ابلاغ شده است.

مدیر بافت تاریخی شهرداری تهران ادامه داد که می بایست میراث فرهنگی در راستای حفظ این محور ها و میادین تاریخی هرچه سریعتر طرح، ضوابط و رساله کلی تهیه و تنظیم کند.

وی همچنین از خاص بودن مسیر میدان انقلاب خبرداد و گفت: این محور با توجه به دیدگاه شهری شامل سه قسمت “سه راه تهرانپارس تا میدان امام حسین(ع) “، “امام حسین تا انقلاب” و “انقلاب تا میدان آزادی” تقسیم می شود که هر قطعه شامل طرح و مجموعه های مجزا به خود است.

شادمهری خاطر نشان کرد که مدیریت شهری سعی کرده تا با نوع کاربری، پهنه ای از مشکل مناطق تاریخی تهران را برطرف کند.

ضوابط کلی ثبت جهانی خیابان ولیعصر(عج) در کمیسیون ماده ۵ تصویب شد

مدیر بافت تاریخی شهرداری تهران اضافه کرد: بحث ثبت جهانی بلند ترین خیابان خاورمیانه (خیابان ولیعصر(عج)) از برنامه های مهم شهرداری و وزارت میراث فرهنگی بوده که ضوابط کلی آن از میدان راه آهن تا میدان تجریش در کمیسیون ماده پنج به تصویب رسیده است.

شادمهری بیان کرد که این طرح در مراحل پایانی خود به سر می برد.

وی ادامه داد: با توجه محدود بودن کشور ها در ثبت جهانی آثار و بناها، هر کشور سالانه می تواند یک تا ۲ اثر را به ایکوموس (شورای بین المللی بناها و محوطه ها) معرفی کند.

هم اینک تنها اثر جهانی پایتخت مربوط به کاخ گلستان است که در سال ۲۰۱۳ میلادی (دوم تیر ۱۳۹۲) نیز در سی‌وهفتمین اجلاس سالانه یونسکو در کامبوج ثبت جهانی رسید.