تحولات افغانستان ناشی از واقعیت درونی و تاثیر کشورهای خارجی است

به گزارش ایرنا، حجت‌الاسلام محمد مسجدجامعی روز سه‌شنبه در نشست مجازی طرح ضیافت استادان دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی کاشان با موضوع تحولات اخیر افغانستان و پیشروی طالبان اظهار داشت: وقتی جامعه‌ای با وجود تنوع قومی قبیله‌ای در شرایط جدید و دولت جدید قرار گیرد تغییر می‌کند اما افغانستان در معرض افکار و وضعیت جدید قرار نگرفت و در نتیجه با آمدن کمونیست‌ها جامعه آن منجمدتر شد.

وی با اشاره به اینکه هر شخصی در قوم و قبیله‌ خود متعصب بر عقایدش است و پافشاری می‌کند اظهار داشت: افغانستان در وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی تا قبل از ورود کمونیست کشوری منزوی و قابل توجه نبود، البته منابعی نیز برای توجه نداشت و اگر هم داشت نیازمند فناوری بود.

مشاور عالی رییس دانشگاه ادیان و مذاهب با تاکید بر اینکه وقوع انقلاب کمونیستی در افغانستان همه را حیرت زده کرد، گفت: افغانستان به طور ناگهانی به چند دلیل مورد توجه همگان قرار گرفت.

حجت‌الاسلام مسجد جامعی افزود: نخست اینکه شوروی‌ها و بلوک شرق در حال پیشروی قلمرو نفوذی و توسعه سلاح استراتژیک و موجب نگرانی دیگران شده بودند، اگر چه‌ بلوک ‌شرق در دهه ۷۰ با کمک آمریکا کارهای مختلف در مکان‌های زیادی برای زیر نفوذ قرارگرفتن خود انجام داده بود اما با این وجود ورود شوروی در افغانستان برای همه شوک‌آور بود.

وی با بیان اینکه تسلط شوروی بر افغانستان موجب دسترسی سریع و خطرناک آنها به آبهای گرم و اختلال در نفت میسر می‌شد که از زمان پطر کبیر مورد هدف و اندیشه روس‌ها بود، ادامه داد: افغانستان با این شرایط ناگهان مورد توجه استراتژیک و سیاستمداران فرنگی قرار گرفت تا مدتی بعد که ریگان با ویژگی ضدیت با شوروی به طوری که آنان را شیطان تعبیر کرد روی کار آمد و برای نجات افغانستان با محوریت تضعیف کردن حداکثری شوروی و زمین گیرکردن آنها در این کشور و کمک گرفتن از خود افغان‌ها را هدف قرارداد و حتی گفته شد افغانستان به ویتنام شوروی‌ها تبدیل خواهد شد.

سفیر پیشین ایران در واتیکان و مراکش با اشاره به اینکه آمریکا برای شکست و تضعیف شوروی در افغانستان باید اقدام‌هایی را انجام می‌داد که همزمان با چند حادثه خیلی مهم در کشورهای منطقه همزمان شد افزود: یکی اینکه با قیام «جهیمان العتیبی» به عنوان وهابی خالص در محرم سال ۱۴۰۰ قمری بود که رژیم سعودی را با بدبینی در تحقق نیافتن اسلام وهابی مورد اعتراض قرارداد، یکی از دلایل اعتراض این بود که عربستان از گران شدن نفت پول هنگفتی برای مدرن کردن جامعه بدست آورده بود و در نوامبر ۱۹۷۹ میلادی نارضایتی زیادی از سوی افرد دینی نسبت به نظام حاکم به دلیل بی‌دینی و بی‌توجهی به ضوابط دینی زیاد وجود داشت.

حجت‌الاسلام مسجد جامعی حادثه دوم را نارضایتی در اواخر دوره سادات و اوایل مبارک نیمه دوم دهه ۱۹۷۰ در مصر دانست و افزود: در این کشور نیز یک سلسله جنبش‌های تکفیری همراه با نارضایتی وسیع مردمی به ویژه از سوی دانشجویان با گرایش دینی حتی در الجزایر و تا حدودی در اردن اتفاق افتاد، از طرفی در ایران نیز انقلاب اسلامی گرایش‌های سیاسی اسلامی را خیلی فراوان تشدید کرده بود.

به گفته وی، همزمان با مبارزه با شوروی‌ها، بن لادن از عربستان پول کلانی برای ایجاد مدرسه‌های طلبگی در مرز مشترک افغانستان و پاکستان و اعطای شهریه و غذا تلاش کرد که مردم فقیر و سنتی از افغانستان و پاکستان با تعداد فوق‌العاده زیادی جذب این مدرسه‌ها شدند، هنوز نیز هستند.

وی با بیان اینکه ضیاءالحق با تمایلات سلفی نیز در پاکستان به سیاست بوتوزدایی (کم کردن محبوبیت خانم بوتو رییس جمهور قبل از او) و هر اقدامی در تقویت موقعیت دینی نیاز داشت و از آن استقبال می‌کرد ادامه داد: با توجه به جمیع این شرایط آمریکا باید با یک تیر چند هدف را بزند که در جمع‌بندی نتیجه‌گیری کرد با انسجام و تمرکز تمامی نیروهای ناراضی عربستان، مصر و دیگر کشورهای عربی منطقه را برای مبارزه با ظلم، فساد، الحاد و مارکسیست به مرز مشترک افغانستان و پاکستان بفرستد.

تحلیل‌گر اوضاع اخیر افغانستان با تاکید بر اینکه ۱۰ هزار نفر با عنوان افغان‌العرب با وقوع مسایل مفصلی در مقابله با کمونیست به آن منطقه آمد ادامه داد: در این بین تاجیک‌ها، پشتون‌ها، هزارها و ازبک‌ها هر کدام در مقابل شرایط بوجود آمده مقابله کردند که در هر حال منجر به اخراج شوروی از افغانستان شد.

حجت‌الاسلام مسجد جامعی با اشاره به اینکه پس از اخراج شوروی گروه‌های جهادی مربوط به اقوام مختلف و افغان عرب‌ها در افغانستان ماندند، وارد کابل شدند و قدرت را به دست گرفتند اضافه کرد: مناطق کابل چند پاره شدن بود، هر فردی یک منطقه‌ای را گرفته بود و حاضر نبود حرف دیگری را بشنود.

وی با بیان اینکه اگر چه افغان‌ها در شکست نجیب موفق بودند اما با تشدید مشکلات و در نتیجه ناامنی بویژه سرقت و تجاوز به زنان در کابل و کل افغانستان افزود: ملا عمر از طالبان با مشاهده وضعیت استمدادطلبی یکی از زنان در این موارد غیرتش به جوش آمد و از طلاب در حمایت از ناموس و امنیت وطن کمک خواست که خودانگیخته شمار زیادی به او ملحق شدند.

حجت‌الاسلام مسجد جامعی با تاکید بر اینکه لشگر زیادی برای طالبان در دوره بی امنیتی مطلق و توان ایجاد امنیت شکل گرفت خیلی مورد استقبال مردم افغانستان قرار گرفت هر چند بعدها به دلیل رفتارهای بد آنها مورد نفرت قرار گرفتند.

اهمیت شدید تحولات افغانستان برای چین

حجت‌الاسلام مسجد جامعی در پاسخ به سووال درباره آینده افغانستان ادامه داد: افغانستان در برهه کنونی تحولاتی ناشی از ۲ واقعیت درونی و تاثیرگذاری کشورهای دیگر دارد که سیاست‌های خود را در آن پیگیری می‌کنند، از این رو آنچه اتفاق خواهد بود سنتز و ترکیب بین واقعیت درونی و بیرونی خواهد بود، از طرفی در واقعیت خارجی با توجه به اینکه چین در آینده نزدیک یا دور مهم‌ترین رقیب آمریکا و غرب خواهد بود که یکی از نکات مهم این رقابت هم‌مرز بودن افغانستان با ایالت سین کیانگ‌ به عنوان آسیب‌پذیرترین نقطه چین است.

وی همچنین با اشاره به سیاست عمیق خارجی پاکستان در رابطه با هندوستان و کشورهای دیگر را که از طریق افغانستان نشان داده شده یا می‌شود گفت: افغانستان با اقلیت بزرگ در پاکستان بویژه پشتون‌ها و ساختار نظامی بزرگ آن به دلیل تمایلات عقیدتی و سلفی هم خط با طالبان است، از این رو پاکستان عامل فوق‌العاده تاثیرگذار برای آن است.

ترکیه و عربستان وجود حقیقت بیرونی دیگر 

استاد دانشگاه گفت: ترکیه نیز از دیگر موارد بیرونی و خارجی افغانستان است که پس از داستان قره‌باغ تمایلات زیاد نفوذگذاری دارد و افغانستان یکی از صحنه‌های تأثیرگذاری آن است خواهد بود؛ همچنین مسأله دیگر عربستان و تا اندازه‌ کمتری کشورهای حوزه خلیج فارس بویژه قطر و بخشی نیز روسیه است که در آنجا هم حضور داشته و صحنه مهمی برای ثبات کشورهای آسیای مرکزی متحد روسیه از جمله فلات مرکزی و ایران است.

حجت‌الاسلام مسجد جامعی با تاکید بر اینکه افغانستان در برهه کنونی یکی از مهم‌ترین و حساس ترین کشورهایی است که نفوذ مختلف خارجی در آن زیاد است و حتی تداوم جریان آن پیچیده‌تر می‌شود، گفت: اینکه افغانستان چگونه خواهد شد نباید آنرا جریان داخلی از آمدن یا نیامدن طالبان تصور کرد بلکه یک مجموعه سنگینی عمل می‌کند و به‌ عنوان مثال ترکیه هیچگاه در افغانستان وجود نداشت اما اکنون حساب شده، با قدرت و اهداف بلند مدت عمل می‌کند و نمی‌شود این مجموعه و واقعیت‌های داخلی را نادیده گرفت و احتمال تسلط طالبان با وجود مخالفان داخلی آن زیاد است.

به گفته وی، در برهه کنونی کشورهای فرامنطقه‌ای مثل قطر و ترکیه فعال عمل می کنند، مهم اینست که راهکار غلط را در هر کجا متوجه شدید بعد از اقدام آنرا تغییر موضع دهید قدرت به دلیل تغییر مسیر غلط و اتخاذ راهکار صحیح است.