جلوه‌های کم‌نظیر محرم در مراغه برای عکاسان مستند اجتماعی

به گزارش ایرنا آیین‌های عزاداری مراغه را از لحاظ تنوع شاید بتوان در سطح کشور بی‌نظیر دانست و در این میان استقبال و حضور گسترده مردم و ابراز احساسات آنان را هم باید به این ظرفیت عکاسی اضافه کرد؛ ظرفیتی که به نظر می‌رسد تاکنون مورد بهره برداری قرار نگرفته است و می‌تواند به توسعه گردشگری مذهبی در این شهرستان منجر شود.

نگاهی گذرا به تاریخچه عکاسی در مراغه بیانگر آن است که اطلاعات چندانی از مبدا عکاسی محرم و عکاسان محلی فعال در این ژانر به یادگار نمانده اما وجود عکس‌های تاریخی از عزاداری‌های دوره پهلوی اول تا حدودی نشان می‌دهد که عکاسی محرم در مراغه همواره مورد توجه بوده است.

تاریخ‌پژوهش مراغه‌ای و یکی از دو مولف کتاب تاریخ عکاسی در مراغه که این تصویرها را از مخزن عکس‌های تاریخی خود در اختیار ایرنا قرار داد، در مورد آنها بیان می‌کند: این تصاویر از قدیمی‌ترین هیئت‌های حسینی شهرستان از جمله حاجی غفار، حاج حسین پاشا و حاج میری به یادگار مانده است. 

به گفته «مسعود غلامیه» اطلاعات چندانی راجع به تاریخ عکاسی محرم در دست نیست اما «میرزا صالح اقتصاد عکاس» و «سیدجواد سیدی» را می‌توان نخستین عکاسان معاصر مراغه‌ای عنوان کرد. 

عکاسی محرم در مراغه اکنون دیگر به عکس‌های یادگاری از بانیان حسینیه‌ها و هیئت‌ها اختصاص ندارد و در بیشتر موارد حس و حال عزاداران حسینی را با هنرمندی تمام به تصویر می‌کشد تا مخاطبش را منقلب کند. 

«حسن توفیق» از عکاسان مستند اجتماعی مراغه که در دوازدهمین سوگواره عاشورا اثر منتخب داشت و جایزه ویژه هیئت داوران در جشنواره سراسری عاشوراییان طی سال ۱۳۸۷ را به خود اختصاص داده بود، می‌گوید: عزاداری در مراغه از هر زاویه‌ای یک مستند اجتماعی است و یک عکاس حرفه‌ای با تیزبینی و مطالعه می‌تواند تصاویری بی‌نظیر به تصویر بکشد. 

وی به محتوای عکسی که در جشنواره عاشورائیان جایزه ویژه کسب کرده بود اشاره کرده و بیان می‌کند: در این عکس پارچه‌نوشته «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» روی دیوار نصب شده و نردبانی نیز در پایین قرار دارد و کودکی در حال حرکت به سمت بالا و آن پارچه‌نوشته است.

وی معتقد است که مراغه ظرفیت لازم برای میزبانی از عکاسان مستند اجتماعی از سراسر ایران و حتی کشورهای خارجی را دارد و برای این ظرفیت بالقوه برای توسعه گردشگری فرهنگی باید برنامه‌ریزی شود. 

«توفیق» این را هم مورد تاکید قرار می‌دهد که عکاسان محرم در مراغه تاکنون به دلیل تعدد و تنوع آیین‌ها نتوانسته‌اند همه تصاویر ارزشمند عزاداری و ابراز احساسات مردم را شکار کنند.  

«فرشید ضیاءالملک» از دیگر عکاسان مراغه نیز با تاکید بر اینکه مراغه دارای ظرفیت خاص برای عکاسی مستند و خبری است، بیان می‌کند: آیین‌های منحصربفردی در این شهر و روستاهای اطراف آن برگزار می‌شود و جلوه‌های بصری و مفهومی این آیین‌ها در سطح کشور بی‌نظیر است. 

وی ادامه می‌دهد: هنوز هم برخی از آیین‌های عزاداری مراغه از جمله «پولکه» و «سقای کربلا» برای برخی از مردم و عکاسان شهرستان دارای تازگی است و بی‌شک این شهرستان می‌تواند در سایه برنامه‌ریزی پذیرای عکاسان مستند اجتماعی از جای‌جای ایران اسلامی باشد.

ظرفیت عکاسی مستند اجتماعی طی محرم با اوج می‌رسد

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه نیز به زمینه کار در بخش عکاسی مستند اجتماعی و به خصوص عکاسی آیین‌ها و مراسم در مراغه اشاره می‌کند و می‌گوید: این ظرفیت کم‌نظیر در ماه‌های محرم و صفر به دلیل غنای معنایی آیین‌های ماه محرم از یک سو و اعتقاد قلبی و باورهای دینی مردم از سوی دیگر به اوج خود می‌رسد.

«احمد دادرس فیاض» اضافه می‌کند: این ظرفیت موجب شد که طی سال‌های گذشته نسبت به برپایی نمایشگاه‌ها و برگزاری مسابقه‌های عکاسی از جمله چندین دوره مسابقه عکاسی با عنوان «ما رایت الا جمیلا» اقدام شود.

وی ادامه می‌دهد: این رویدادهای مختلف به تولید آثار ارزشمندی در زمینه عکاسی توسط هنرمندان عکاس در مراغه منتج گردید که امیدواریم در سایه تامین اعتبار لازم نسبت به استمرار برگزاری آنها اقدام شود.

نقش آموزشی انجمن سینمای جوانان دفتر مراغه

نقش آموزشی انجمن سینمای جوانان دفتر مراغه در معرفی بیش از پیش ظرفیت‌های عکاسی مستند اجتماعی به هنرمندان داخلی و خارجی بی‌بدیل به نظر می‌رسد زیرا آثار همین عکاسان بومی است که به عنوان سفیران فرهنگی به دنیای عکاسان جهان رسوخ می‌کند و آنان را به مراغه می‌کشاند.‌

رئیس انجمن سینمای جوانان دفتر مراغه می‌گوید: این دفتر از سال ۱۳۵۶ به عنوان مرکز رسمی آموزش و تولید در این شهرستان فعالیت دارد و همه ساله یا در قالب کلاس‌های تک‌درس یا در کلاس‌های آموزش فیلمسازی نسبت به آموزش علاقه‌مندان به عکاسی اقدام می‌شود.

«طاهره اسدی‌فرد» اضافه می‌کند: در نتیجه همین آموزش‌ها، هنرمندان مختلفی از این انجمن توانسته‌اند در جشنواره‌ها و مسابقات مختلف بدرخشند اما حمایت از هنرمندان توانا با هدف تولید آثار فاخر هنری از جمله سایر برنامه‌ها در این زمینه است که امیدواریم با حمایت مسئولان و تامین اعتبارات لازم تحقق یابد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به شیوع بیماری کرونا و محدودیت‌ برگزاری نمایشگاه‌های فیزیکی عکس، نسبت به برگزاری نمایشگاه‌های مجازی در سایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان اقدام شده که هم مورد استقبال هنرمندان قرار گرفته و هم مخاطبان بیشتری حتی از خارج از کشور را پذیرای تماشای آثار هنرمندان کرده است. 

به گفته وی برگزاری اردوهای مختلف عکاسی با هدف تقویت توان عملی هنرجویان و نیز افزایش مهارت‌آموزی آنان و نیز ایجاد کتابخانه تخصصی در دفتر انجمن از جمله سایر اقداماتی به شمار می‌رود که در خصوص توسعه و تقویت فعالیت‌های عکاسی در دستور کار قرار گرفته است.

به گزارش ایرنا آیین‌های متنوع سوگواری در مراغه از قبیل «شاه‌حسین گویان»، «علم‌بندان»، «وای عباس»، «حجله‌گردانی حضرت قاسم بن الحسن (ع)»، «شمع‌گردانی» و «الله‌الله حسین وینا»، اوج ارادت مردمان این خطه به سرور و سالار شهیدان را همواره به تصویر می‌کشد و برخی از این آیین‌ها با جلوه های بصری کم‌نظیر، فقط به این شهرستان اختصاص دارد.