دهن کجی یک بنای نوساز در حریم و منظر پل تاریخی خواجو اصفهان

سال گذشته بود که حریم پل خواجو با ارتفاع گرفتن اسکلت ساختمانی یک مجتمع مسکونی شکسته شد؛ صدای کارشناسان و معماران بالا گرفت و با اعتراض آنها و پیگیری اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، این ساخت و ساز دستور توقف گرفت. اما چیزی نگذشت که ورق برگشت و بعد از ۶ ماه، در خرداد امسال ساخت و ساز با دستور قاضی شعبه ۵ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب اصفهان رفع توقف و از سرگرفته شد.

به این ترتیب طبقه چهارم ساختمان یاد شده که به گفته معاونت میراث فرهنگی اصفهان طبقه مازاد بر ضوابط طرح تفضیلی است، بالا رفت و بیش از پیش ابعاد مخدوش شدن کریدور دیداری این پل تاریخی نمایان شد.

طبق طرح تفصیلی اصفهان، ارتفاع مجاز بناها در محدوده اطراف پل خواجو سه طبقه(حدود ۱۴ متر)  و از سویی ارتفاع مجاز حریم درجه یک پل‌های تاریخی اصفهان، ۱۲ متر است. در این میان اما ساختمان یاد شده درست در کریدور دیداری پل خواجو با چهار طبقه روی پیلوت(همکف) ۱۷ متر ارتفاع دارد.

کشمکش بر سر اعتبار پل خواجو

به گفته معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان بعد از توقف ۶ ماهه ساختمان، با عوض شدن قاضی شعبه پنجم بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب اصفهان و مراجعه مالک به مراجع قضایی، دستور رفع توقف داده شد؛ اتفاقی که با ارتفاع گرفتن بیش از پیش ساختمان در منظر پل خواجو، اعتراض و انتقاد فعالان میراث فرهنگی را در پی داشت.

پیشتر همزمان با رفع توقف ساخت و ساز در حریم منظری پل خواجو، جواد مصلحی قاضی شعبه ۵ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب اصفهان در این رابطه به ایرنا گفته بود که اگر جرمی رخ بدهد، بازپرس وظیفه رسیدگی و برخورد با مجرم را دارد و در نتیجه وظیفه آنها این است که ببیند آیا جرائم میراث فرهنگی در خصوص  پل خواجو به عنوان یک اثر ملی رخ داده است یا خیر! و اینکه اگر معاونت میراث فرهنگی اصفهان تقاضایی در این رابطه  دارد به آنها  اعلام کند تا بررسی شود.

بنابراین به گفته مصلحی، اگر مقام قضایی ببیند کار غیرقانونی انجام شده است جلوی ساخت و ساز را می‌گیرد؛ ماجرا به اینجا رسید که معاونت میراث فرهنگی و دایره حقوقی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان با پیگیری‌هایی که در ابتدا موثر نمی‌افتاد، عاقبت بازپرس پرونده را متقاعد می‌کنند که تا روشن شدن تکلیف پرونده، دستور توقف ساخت و ساز بنای یاد شده را صادر کند.

نقض حریم پل و ضوابط طرح تفصیلی شهر اصفهان

در این پیوند ناصر طاهری معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در توضیح بیشتر  به ایرنا گفت: بعد از شروع مجدد ساخت و ساز به شهرداری و بازپرس نامه نوشتیم اما بازپرس عوض شد و او معتقد بود که این ماجرا دعوای بین شهرداری و میراث فرهنگی است و ارتباطی به مالک ندارد و نباید متضرر شود؛ اما بحث ما بر سر حریم منظری پل خواجو به عنوان یک اثر پر اهمیت در اصفهان است. 

وی افزود: بازپرس دستور به رفع توقف داد و گفت کار را  ادامه بدهند؛ کار ساختمان ادامه پیدا کرد و باز ما به بازپرس نامه نوشتیم و درخواست کردیم که چون این پرونده هنوز باز است، تا پایان دادرسی، طرح متوقف باشد اما توجهی نکردند و  کار ادامه پیدا کرد تا اینکه ۲۰ تیر امسال دیدیم سرپله ساختمان را قالب می‌گیرند و سرپله درست در کریدور دید میانی پل خواجو به وضوح نمایان است.   

به گفته طاهری با روشن شدن حجم آسیب منظری،به همراه نماینده حقوقی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به بازپرسی مراجعه و مکاتبه کردیم و از بازپرس درخواست کردیم که با توجه به اینکه در فضای مجازی هم بحث پل خواجو باز شده و نماینده‌های مجلس هم پیگیر ماجرا شده‌اند، ادامه ساخت و ساز متوقف تا دادرسی تمام شود.

وی افزود: بازپرس خواسته ما را پذیرفت و دستور توقف را به کلانتری ۱۱ و  یگان حفاظت میراث فرهنگی داد در نتیجه ساخت و ساز متوقف شد تا پرونده بررسی شود.

طاهری افزود: واضح است که هیچ مجوزی از سوی میراث فرهنگی وجود ندارد و از طرف شهرداری هم پروانه ای که وجود دارد ،یک طبقه مازاد از طرح تفضیلی است در نتیجه باید گفت برای  این ساختمان با این ارتفاع علاوه بر اینکه در حریم پل خواجو قرار دارد، یک طبقه مازاد از طرح  تفصیلی هم پروانه صادر شده است و بحث ما هم  بر سر همان یک طبقه است و طبقه ای که اضافه شده است همان است که در کریدور میانی پل دیده می‌شود.

بنا به آنچه معاونت میراث فرهنگی اصفهان به ایرنا گفت، در این ماجرا طرح تفصیلی اصفهان نیز نقض شده است چرا که ارتفاع مجاز در این محدوده سه طبقه بر روی پیلوت است و ساختمان مذکور، چهار طبقه بر روی پیلوت. اداره کل میراث فرهنگی استان  اصفهان با استناد به ضوابط حریم پل و ضوابط طرح تفصیلی موفق به گرفتن دستور توقف از سوی قاضی شعبه پنج بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب اصفهان شده‌ است.

پروانه‌ای که منظر پل خواجو را مخدوش کرد

اما ایمان انتشاری مسوول حقوقی شهرداری منطقه سه دراین باره به ایرنا گفت: این بنا چهار طبقه روی پیلوت قرار می‌گیرد و تنها هم نیست؛ پروانه ساختمان‌های مجاور هم به همین ترتیب است.

از نگاه وی چون پیشتر ۲ باب ساختمان دیگر با همین ارتفاع در این محدوده ساخته شده ساختمان محل مناقشه خط آسمان را قطع نکرده است.

انتشاری افزود: این کوتاهی از میراث فرهنگی است، آیا میراث فرهنگی زمانی که ۲ ساختمان دیگر ساخته شده اند، خواب بوده است؟! مالک طبق ارتفاع ۲ ساختمان دیگر و نه مازاد آنها در این محدوده پروانه می‌خواهد. ما هم می‌بینیم که خط آسمان را قطع نمی‌کند و به آن پروانه ساخت داده ایم و طبق ضوابط، ارتفاع ۱۲ متری تا شعاع ۱۵۰ متری پل مجاز است اما  فاصله این ساختمان تا پل بیشتر از این مقدار است.

پل خواجو حقوق عامه است، آن را قربانی حقوق مکتسبه نکنید

منظر و افق دید اصفهان از گذشته دور نه تنها با گنبدها و مناره‌ها که با زاینده رود، بوستان‌های کرانه آن و صد البته با پل‌های تاریخی آراسته بوده است؛ تحت شعاع قرار گرفتن این المان‌های طبیعی و تاریخی با بناهای بی‌هویت، اتفاق جبران ناپذیری خواهد بود که تبعات آن در آینده نه چندان دور، از دست رفتن سیما و منظر آثار میراث فرهنگی شهرموزه اصفهان است.

بی توجهی به ضوابط حریم و منظر موجب آن شده که یکی از سرمایه‌های ارزشمند ملی کشور در اصفهان تحت شعاع ارتفاع یک بنای چهار طبقه قرار گیرد. به اعتقاد کارشناسان  چنین اتفاقی برای منظر یک اثر ملی و یگانه ایران، حقوق عامه را نشانه گرفته است و باید بازنگری شود؛ پل خواجو از آن جمله آثاری است که همیشه برای اصفهان حکم شناسنامه را داشته و از این رو با توجه به توسعه ساخت و سازها،رعایت حریم منظری این اثر تاریخی شاخص به همراه قوانین شهری و ضوابط حرایم تعریف شده، اهمیت دوچندان دارد.

 در این پیوند آتوسا افغان رییس انجمن صنفی مهندسان معمار استان اصفهان با ابراز تاسف از اینکه به راحتی حقوق عامه با اصطلاحی به اسم حقوق مکتسبه زیرپا گذاشته می شود، گفت: حقوق مکتسبه برابر حقوق عامه وجاهت ندارد و این موضوع اکنون به شهر لطمه می‌زند.

وی افزود: آنچه در پیگیری‌های اخیر تمام کنشگران میراث فرهنگی، انجمن مهندسین معمار، دوستداران اصفهان  با آن درگیر بوده‌اند این است که نمی‌توان حفاظت از بافت‌های تاریخی را  با ساختاری که شهرداری‌ها به طورعادی کار می‌کنند انجام داد و به این ترتیب نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که اتفاقات خوشایندی برای بافت تاریخی بیفتد.

افغان تاکید کرد: اصفهان نیاز به شهرداری بافت تاریخی دارد و تمام ضوابط این قسمت می‌بایست با سایر نقاط شهر متفاوت باشد، مگر پل خواجو را می‌شود تکرار کرد که حالا این ساختمان را به راحتی می‌توان در کریدور دید پل خواجو دید. این آسیب بصری به این بنای تاریخی را چه کسی می‌خواهد جبران کند؟! چرا باید شهروندها و تمام ایرانی‌ها این بودجه را بپردازند؟!

وی تاکید کرد: باید این بنا را جوری به آیندگان بسپاریم که ده‌ها قرن دیگر هم بتواند ماندگاری خودش را در سیمای شهری حفظ کند ولی این اتفاق‌ها در منظر چنین اثر تاریخی جای تاسف دارد.

از نگاه افغان نظام قضایی کشور و به خصوص نظام قضایی نیاز یه یک نگاه تخصصی ساختمان و بافت تاریخی و حقوقی دارد و می‌بایست شعبه‌های تخصصی مرتبط با بافت تاریخی با یک وحدت رویه روی موضوعات محل مناقشه رای بدهند.

پل خواجو از بناهای دوره  شاه عباس دوم صفوی است، که در سال ۱۰۶۰ هجری قمری بر روی زاینده رود بنا شد،خواجو به دلیل معماری چشمگیر، تزئینات کاشیکاری و آوازخوانی در زیر طاق‌های ضربی طبقه همکف آن از پل‌های مشهور اصفهان است، این پل بین ۲ پل تاریخی جویی و شهرستان قرار دارد.